Er is een wettelijke verplichting voor ambtenaren om een eed af te leggen. Deze verplichting geldt al sinds de oprichting van België via het decreet van 20 juli 1831. Vandaag kadert een eedaflegging binnen de integriteit van de ambtenaar.
Wat met de brandweer na de oprichting van de hulverleningszones?
De tekst van het Decreet betreffende de eedaflegging bij de aanvang der grondwettelijke vertegenwoordigde monarchie luidt:
Art .2. Al de ambtenaren van het gerecht en van het bestuur, de officieren van de burgerwacht en van het leger en, in 't algemeen, al de ingezetenen belast met enig openbaar ambt of enigen openbaren dienst zijn verplicht, alvorens hun betrekking te aanvaarden, de eed af te leggen in de volgende bewoordingen :
" Je jure fidélité au Roi, obéissance à la Constitution et aux lois du Peuple belge. "
" Ik zweer getrouwheid aan de Koning, gehoorzaamheid aan de Grondwet en aan de wetten van het Belgisch volk. "
Het administratief statuut van de brandweer vermeldt niet expliciet de verplichting om bij benoeming de eed af te leggen. In het Koninklijk Besluit van 19 april 1999 was dit wel opgenomen voor de officieren.
Het algemene decreet geldt echter voor elke ambtenaar of persoon in openbare dienst of met een openbaar ambt. Dat betekent dat ook het brandweerpersoneel de eed moet afleggen.
Actualiteitswaarde van de eedaflegging
In de Handleiding integriteit bij eedaflegging plaatst de Vlaamse overheid de eedaflegging in de actuele context:
"De toekomstig vastbenoemde personeelsleden zweren bij een eedaflegging dat ze zich zullen houden aan de grondwet en de wetten van het Belgische volk.
Impliciet houdt dit ook in dat de ambtenaar moet handelen in overeenstemming met geschreven en ongeschreven waarden en normen die uitdrukking geven aan begrippen als rechtschapenheid, onschendbaarheid, onkreukbaarheid, zorgvuldigheid, zuiverheid van oogmerk, willens en wetens te goeder trouw zijn, betrouwbaarheid en geloofwaardigheid. Zo wordt integriteit gedefinieerd in de nota van de Vlaamse Regering VR/2004/2805/DOC.0733. Hierdoor vormt een eedaflegging op zich zelf een onderdeel van het integriteitsbeleid.
Bovendien is het ambtenarenstatuut gecreëerd om een objectieve en betrouwbare dienstverlening aan de burger te garanderen. De vaste benoeming moet de ambtenaren voldoende beschermen tegen elke vorm van beïnvloeding. Om dit te kunnen realiseren is het van belang dat de ambtenaar zelf ook op de hoogte is van de deontologie, waarden en normen van de Vlaamse overheid en de eigen entiteit."
Niet sluitend bij de brandweer
Wie in dienst kwam bij de nieuwe hulpverleningszones na 1 janurari 2015 moet de eed afleggen. Dat is duidelijk.
Voor het personeel dat voor die datum al in dienst was, werd bepaald dat zij de eed niet meer opnieuw moeten afleggen. Deze regel gaat er dus van uit dat alle brandweerpersoneel van voor 1 januari 2015 de eed heeft afgelegd. ACOD stelt vast dat dit niet het geval is. De eedaflegging werd niet overal en altijd toegepast.
Het is ook niet duidelijk in wiens handen de eedaflegging bij de brandweer moet gebeuren. Naar analogie met de eed van de zonecommandant en de bijzondere rekenplichtige zou dat tegenover de voorzitter van het college kunnen.
Deze dingen uitklaren is nodig omdat het een grond kan zijn voor betwistingen door burgers.