De raad van bestuur van het Zorgbedrijf Antwerpen besliste op 6 mei 2021 over een herstructurering die de inbreng van privaat kapitaal in het vastgoed, de ondersteunende diensten en de maaltijdbereiding mogelijk moet maken. De politieke besluitvorming volgde, terwijl er eigenlijk geen wettelijke basis is.
De plannen van het Zorgbedrijf om privaat kapitaal aan te trekken zijn niet nieuw. Ze botsten eerder al op juridische grenzen. Het Decreet Lokaal Bestuur (DLB) laat publieke welzijnsverenigingen niet toe om met private partners in zee te gaan. Een poging om bij hoogdringendheid een decreetwijziging door te voeren in november 2020 mislukte. Het stadsbestuur is er echter gerust in dat de Vlaamse regering dit oplost. Ze wachtten de decreetwijziging niet af. Op 12 mei keurde het Antwerpse college van burgemeester en schepenen (N-VA, Open Vld, Vooruit) de herstructurering goed en op 31 mei volgde de gemeenteraad. ACOD voerde actie tegen deze bizarre vorm van democratie om lokaal beslissingen te nemen zonder wettelijke basis.
Opsplitsing van de activiteiten
Het Zorgbedrijf Antwerpen is een vereniging van publiek recht, een welzijnsvereniging zoals voorzien in het DLB. Met de herstructurering brengt het Zorgbedrijf haar activiteiten onder in 4 pijlers:
- Een vzw voor de zorgactiviteiten in strikte zin: - exploitatie van de woonzorgcentra, centra voor kortverblijf en dagcentra - exploitatie assistentiewoningen - exploitatie dienstencentra - exploitatie extramurale diensten - exploitatie Jeugdzorg.
- Een besloten vennootschap voor: - de verrichtingen in dienstencentra die winstgevend kunnen zijn zoals cafetaria’s, kap- en wassalons, keukens. - beheer dienstencheques - diensten voor dagelijks beheer (overhead).
- Een besloten vennootschap voor de horeca: bereiding maaltijden en keukenmanagement.
- Een naamloze vennootschap voor het vastgoed: - beheer van het vastgoedpatrimonium - verhuur van het (zorg)vastgoed aan de andere pijlers - eigenaar en eigenaarsonderhoud van het huidige vastgoed - technisch onderhoud en facilitaire activiteiten voor de gebouwen - realisatie, onderhoud en beheer van nieuwe investeringen in zorgvastgoed.
Paard van Troye
De blauwdruk van de nieuwe structuur is overgenomen van de commerciële zorgketens. Zo maakte Armonea fortuinen met de bouw en doorverkoop van woonzorgcentra aan beursgenoteerde investeringsmaatschappijen zoals Cofinimmo en Aedifica. Deze verhuren het vastgoed terug aan de vzw’s die instaan voor de effectieve dienstverlening. De huurcontracten zijn langlopend en de huurprijzen liggen extreem hoog. Op die manier generen de investeerders winsten uit overheidssubsidies voor de zorgsector. Zeer lucratief! De scheiding tussen exploitatie en vastgoed, zo kenmerkend voor de commerciële woonzorgcentra, wordt nagebootst binnen de structuur van Zorgbedrijf Antwerpen. Zo haal je onlosmakelijk de winstlogica binnen.
Privaat kapitaal
Het Zorgbedrijf laat tot 25% privaat kapitaal toe in de pijlers 2, 3 en 4. Met het Vlaams privatiseringsdecreet kan deze participatie opklimmen naar 49%. Pijler 1 blijft 100% publiek. Het stadsbestuur meent dat de zorg dus niet geprivatiseerd wordt. Maar ook deze pijler zal meegetrokken worden in de winstlogica. Waarom? Omdat zij de huurgelden aan de vastgoed NV moeten betalen. Investeerders blijven mits voldoende rendement.
Stroomversnelling voor commercialisering
Om de plannen van het Zorgbedrijf Antwerpen mogelijk te maken is een decreetwijziging nodig. Als die er komt, geldt die niet enkel voor Antwerpen, maar voor heel Vlaanderen. Uit onderzoek blijkt dat commerciële zorgketens al ruim 1/3 van de Vlaamse woonzorgcentra in handen hebben.
We moeten goed begrijpen welke grote economische spelers baat hebben bij de decreetwijziging en de herstructurering van het Antwerps Zorgbedrijf. Volgens de krant De Tijd wordt er voor de private participatie in pijler 4 van het Zorgbedrijf gesproken met Participatiemaatschappij Vlaanderen onder voorzitterschap van Koen Kennis, N-VA schepen in Antwerpen. Investeringsmaatschappij Aedifica en commerciële rusthuisuitbater Vulpia behoren tot dit consortium. Twee grote spelers in het commerciële zorglandschap.
Wat met het personeel?
De decreetwijziging voorziet de overdracht of ter beschikkingstelling van personeel aan de privaatrechtelijke structuren. Als de wijziging er komt, zal het Zorgbedrijf de arbeidsvoorwaarden en statuten moeten onderhandelen met de vakbonden. Het bestuur maakt zich sterk dat het personeel er beter van wordt. Maar dat staat los van de herstructurering. De koopkracht- en kwaliteitsmaatregelen van het VIA6-akkoord zijn van toepassing ook zonder herstructurering. Voor het personeel is het afwachten. De eerste letter op papier moet nog komen.
Onze eerste zorg gaat uit naar de arbeidsvoorwaarden van de personeelsgroepen die over zouden gaan naar aanvullend Paritair Comité 200 en PC 322 (dienstencheques). Dat zou gaan over 1.177 medewerkers.
Maar ook de toekomst op langere termijn baart ons zorgen. Wat sommige politici ook beloven, iedereen weet dat verworven rechten vandaag geen enkele garantie bieden voor morgen. Zeker niet als winst- en marktlogica hun intrede doen.
Lees ook
Decreetwijziging bedreigt publieke ouderenzorg
Stadsbestuur Antwerpen gaat voor privatisering Zorgbedrijf
Bron: dossier Dries Goedertier - ACOD studiedienst